پژوهشگران و زبانشناسان در طول یك سدهی اخیر، با اتكا به پیوستگی و همانندی زبانهای ملل هندواروپایی تبار، موفق به بازسازی زبان اصیل هندواروپایی (یعنی زبان اصلی و نخستین قوم هندواروپایی پیش از جدایی و پراكندگی) شدهاند.
شاخههای عمدهی خانوادهی زبانهای هندواروپایی در غرب عبارت است از زبانهای: ژرمنی، سلتیك، یونانی، بالتو ـ اسلاویك، ارمنی و آلبانیایی كه هر كدام دارای زیر شاخههای جداگانهای است.
شعب اصلی خانوادهی زبانهای هندواروپایی در شرق عبارت است از زبانهای : هندوایرانی، تخاری (در آسیای میانه) و آناتولیایی. زبانهای ایرانی كهن شامل زبانهای اوستایی و پارسی باستان میباشد و زبانهای ایرانی میانه و نو شامل زبانهای پارتی، پهلوی، سغدی، خوارزمی، بلخی، ختنی، استی (Oseti)، فارسی، كردی، بلوچی، تاجیك، پشتو و… است. زبانهای كهن هندی شامل زبانهای سنسكریت و پراكریت میباشد و زبانهای آناتولیایی زبانهای هیتی، لیدیه، لیكیه، فریژیه و… را در برمیگیرد [میراث ایران، ص 319؛ http://iranianlanguages.com/indo-european.htm].
در میان كل زبانهای هندواروپایی، زبانهای اوستایی و سنسكریت جزء كهنترین اعضای این خانوادهاند.
برای مقایسهی زبانهای ایرانی با زبانهای اروپایی به منظور شناسایی و نمودن واژگان مشترك و مشابه، به ویژه زبان اوستایی معیاری مهم است چرا كه به لحاظ قدمت و اصالت، از دیگر زبانهای ایرانی پیشینتر و برتر است. بر این اساس، در ادامهی این مطلب، به برخی همانندهای بسیار نزدیك زبان اوستایی با زبان انگلیسی اشاره میشود. زبان فارسی با وجود آن كه یكی از جوانترین اعضای خانوادهی زبانهای هندواروپایی است و به تحقیق، ساییدهترین و پیراستهترین عضو این گروه است (مانند واژهی اوستایی Khshathra كه در زبان فارسی مبدل به «شاه» شده؛ و یا واژهی اوستایی Khvarenah كه در فارسی تبدیل به «فر» گردیده است و چنین حدی از روند سایش و چكیدگی، در میان دیگر زبانهای نو هندواروپایی، بینظیر است) و در برابر زبانهای بومی و بیگانه نیز بسیار نرمشپذیر بوده است، اما هنوز شمار زیادی از واژگان اصیل و مشترك با دیگر زبانهای هندواروپایی در آن موجود و قابل مشاهده است:
* انگلیسی: Now = اوستایی: Nu = فارسی: كنون، اكنون
* انگلیسی: Father = اوستایی: Patar = فارسی: پدر
* انگلیسی: Mother = اوستایی: Matar = فارسی: مادر
* انگلیسی: Doughter = اوستایی: Dugedar = فارسی: دختر
* انگلیسی: Brother = اوستایی: Bratar = فارسی: برادر
* انگلیسی: Path = اوستایی: Pathan = فارسی: راه
* انگلیسی: Preis = اوستایی: Pereska = فارسی: بها
* انگلیسی: Name = اوستایی: Naman = فارسی: نام
* انگلیسی: Inter = اوستایی: Antare = فارسی: اندر
* انگلیسی: Star = اوستایی: Star = فارسی: ستاره
* انگلیسی: Thou = اوستایی: Tum = فارسی: تو
* انگلیسی: Three = اوستایی: Thri = فارسی: سه
* انگلیسی: Devil = اوستایی: Daeva = فارسی: دیو
* انگلیسی: Cow = اوستایی: Gao = فارسی: گاو
* انگلیسی: He = اوستایی: He = فارسی: او
* انگلیسی: Ice = اوستایی: Isi = فارسی: یخ
* انگلیسی: Jinni = اوستایی: Jaini = فارسی: جن
* انگلیسی: Not = اوستایی: Noit = فارسی: نه
* انگلیسی: Upper = اوستایی: Upara = فارسی: ابَر
* انگلیسی: Immortal = اوستایی: Ameretat = فارسی: امرداد، مرداد (بیمرگ)
* انگلیسی: Fresh = اوستایی: Frasha = فارسی: تازه